Zrozumienie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ma istotne znaczenie dla Twojej przyszłej emerytury. Poznaj zasady naliczania składek i dowiedz się, jak wpływają one na wysokość przyszłych świadczeń.
Czym jest podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe?
Podstawa wymiaru składek to kwota, od której naliczane są składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Jest ona bezpośrednio powiązana z wysokością wynagrodzenia brutto pracownika lub dochodów osoby prowadzącej działalność gospodarczą. System emerytalny w Polsce funkcjonuje w oparciu o zasadę, że wysokość przyszłego świadczenia zależy od zgromadzonego kapitału, który powstaje z wpłaconych składek.
Definicja i znaczenie podstawy wymiaru składek
Podstawa wymiaru składek obejmuje sumę przychodów pracownika podlegających obowiązkowi ubezpieczeniowemu. W przypadku umowy o pracę składają się na nią:
- wynagrodzenie zasadnicze
- premie i nagrody
- dodatki funkcyjne
- wynagrodzenie za nadgodziny
- inne składniki wynagrodzenia brutto
Jak oblicza się podstawę wymiaru składek?
Sposób obliczania podstawy wymiaru składek różni się w zależności od formy zatrudnienia:
| Forma zatrudnienia | Sposób obliczania |
|---|---|
| Umowa o pracę | suma wszystkich składników wynagrodzenia brutto |
| Działalność gospodarcza | kwota zadeklarowana przez przedsiębiorcę (min. 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia) |
| Umowa zlecenie | wynagrodzenie określone w umowie |
Wysokość składek emerytalnych i rentowych
W 2025 roku maksymalna roczna podstawa wymiaru składek wyniesie 260 190 zł. Po przekroczeniu tego limitu składki emerytalne i rentowe nie są naliczane, co szczególnie dotyczy osób o wysokich dochodach.
Podział składek między pracownika a pracodawcę
Składki emerytalne i rentowe są finansowane wspólnie przez pracownika i pracodawcę:
- Składka emerytalna (19,52%):
- pracownik – 9,76%
- pracodawca – 9,76%
- Składka rentowa (8%):
- pracownik – 1,50%
- pracodawca – 6,50%
Minimalne i maksymalne limity podstawy wymiaru składek
System ubezpieczeń społecznych określa granice podstawy wymiaru składek:
- minimalna – wysokość minimalnego wynagrodzenia (dla pracowników)
- maksymalna roczna – 260 190 zł (w 2025 roku)
- dla przedsiębiorców – procent prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia
Podstawa wymiaru składek dla osób prowadzących działalność gospodarczą
Przedsiębiorcy ustalają podstawę wymiaru składek w oparciu o dochód z działalności gospodarczej. Wysokość składek zależy od wybranej formy opodatkowania i podlega tym samym limitom rocznym co w przypadku pracowników etatowych.
Jak ustalana jest podstawa wymiaru składek dla przedsiębiorców?
Podstawa wymiaru składek dla przedsiębiorców jest uzależniona od wybranej formy opodatkowania. Przedsiębiorcy rozliczający się na zasadach ogólnych opłacają składkę zdrowotną od dochodu z działalności gospodarczej uzyskanego w poprzednim miesiącu, stanowiącego różnicę między przychodami a kosztami ich uzyskania.
W przypadku nowo rozpoczętej działalności, dochód za pierwszy miesiąc ubezpieczenia oblicza się jako różnicę między przychodami a kosztami uzyskania przychodu, zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych.
| Okres | Podstawa preferencyjnych składek (30% minimalnego wynagrodzenia) |
|---|---|
| Styczeń-czerwiec 2024 | 1 272,60 zł (od 4 242 zł brutto) |
| Lipiec-grudzień 2024 | 1 290,00 zł (od 4 300 zł brutto) |
Podstawa wymiaru składek w umowach cywilnoprawnych
Umowy cywilnoprawne charakteryzują się odmiennym systemem ustalania podstawy wymiaru składek niż umowy o pracę. Podczas gdy przy umowie o pracę podstawą jest wynagrodzenie brutto, sytuacja umów zlecenia i o dzieło jest bardziej złożona.
- umowy o dzieło – zasadniczo nie podlegają oskładkowaniu (wyjątek: umowy z własnym pracodawcą)
- umowy zlecenia – podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu, podstawą jest przychód z umowy
- roczny limit podstawy wymiaru składek w 2025 roku – 260 190 zł
Różnice w podstawie wymiaru składek dla umów cywilnoprawnych
Przy umowie zlecenia wynagrodzenie określone w umowie podlega oskładkowaniu od pierwszej złotówki. W przypadku wielu umów zlecenia równocześnie, obowiązek ubezpieczeniowy obejmuje każdą z nich do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę.
- Pracownik etatowy z minimalnym wynagrodzeniem u innego pracodawcy – składki od umowy zlecenia są dobrowolne
- Zbieg kilku umów zlecenia – obowiązkowe składki od najwcześniej zawartej umowy
- Umowa o dzieło z własnym pracodawcą – pełne oskładkowanie jak przy umowie o pracę
Te zasady oskładkowania umów cywilnoprawnych bezpośrednio wpływają na wysokość przyszłych świadczeń emerytalnych i rentowych zleceniobiorców.
