Rozpoczynając nową pracę, warto poznać zasady dotyczące wynagrodzenia chorobowego, szczególnie w kontekście pierwszych 30 dni zatrudnienia. Sprawdź, jakie prawa przysługują pracownikom w okresie choroby i w jakich sytuacjach można otrzymać świadczenie mimo krótkiego stażu pracy.
Czym jest wynagrodzenie chorobowe?
Wynagrodzenie chorobowe stanowi świadczenie pieniężne dla pracownika, który z powodu choroby nie może wykonywać obowiązków służbowych. Pracodawca wypłaca je przez pierwsze 33 dni niezdolności do pracy w roku kalendarzowym (14 dni dla pracowników po 50. roku życia).
- standardowa wysokość – 80% podstawy wymiaru wynagrodzenia
- 100% wynagrodzenia – w przypadku wypadku w drodze do pracy
- 100% wynagrodzenia – gdy choroba występuje w okresie ciąży
- po zakończeniu okresu wypłaty następuje przejście na zasiłek chorobowy ZUS
Definicja i cel wynagrodzenia chorobowego
Wynagrodzenie chorobowe to forma zabezpieczenia socjalnego, gwarantowana przez prawo pracy. Ma charakter kompensacyjny – rekompensuje utratę zarobków spowodowaną czasową niezdolnością do pracy. Stanowi element systemu zabezpieczenia społecznego, chroniący pracownika w trudnej sytuacji zdrowotnej.
Kto jest uprawniony do wynagrodzenia chorobowego?
Do otrzymania wynagrodzenia chorobowego uprawnieni są pracownicy zatrudnieni na umowie o pracę, opłacający składki na ubezpieczenie chorobowe. Wypłata świadczenia zależy od wielkości firmy:
- firmy zatrudniające minimum 21 pracowników – wypłata przez pracodawcę
- firmy do 20 pracowników – wypłata bezpośrednio przez ZUS
- świadczenie dotyczy wyłącznie choroby pracownika
- nie obejmuje zwolnień na opiekę nad chorym członkiem rodziny
Zasady wynagrodzenia chorobowego dla pracowników, którzy nie przepracowali 30 dni
Podstawową zasadą jest konieczność przepracowania minimum 30 dni (okres wyczekiwania) przed nabyciem prawa do wynagrodzenia chorobowego. Przy ustalaniu czasu niezdolności do pracy sumuje się wszystkie następujące po sobie okresy chorobowe pracownika, niezależnie od rodzaju schorzenia.
Okres wyczekiwania na wynagrodzenie chorobowe
Okres wyczekiwania wymaga 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego. Dotyczy to zarówno pracowników na umowie o pracę (ubezpieczenie obowiązkowe), jak i osób na umowach cywilnoprawnych (ubezpieczenie dobrowolne).
Wyjątki od zasady 30 dni
Istnieją sytuacje, w których pracownik otrzyma wynagrodzenie chorobowe mimo nieprzepracowania 30 dni:
- niezdolność do pracy spowodowana wypadkiem przy pracy lub w drodze do pracy
- absolwenci szkół lub uczelni objęci ubezpieczeniem w ciągu 90 dni od ukończenia nauki
- przerwa między okresami ubezpieczenia nieprzekraczająca 30 dni
- przerwy spowodowane urlopem wychowawczym, bezpłatnym lub służbą wojskową
Jak obliczane jest wynagrodzenie chorobowe?
Podstawę wynagrodzenia chorobowego stanowi średnie wynagrodzenie z ostatnich 12 miesięcy. Wysokość świadczenia zależy od okoliczności:
| Okoliczności | Wysokość świadczenia |
|---|---|
| Standardowa choroba | 80% podstawy wymiaru |
| Choroba w czasie ciąży | 100% podstawy wymiaru |
| Wypadek przy pracy | 100% podstawy wymiaru |
Metody obliczania wynagrodzenia chorobowego
Sposób naliczania wynagrodzenia chorobowego różni się w zależności od stażu pracy. Dla osób pracujących dłużej niż rok, podstawę wymiaru stanowi średnia z wynagrodzeń z poprzednich 12 miesięcy. Natomiast przy krótszym stażu bierze się pod uwagę średnią z faktycznie przepracowanego okresu.
W sytuacji pracowników w pierwszym miesiącu zatrudnienia, którzy nie przepracowali jeszcze 30 dni, ale mają prawo do wynagrodzenia chorobowego (np. z powodu wypadku przy pracy), podstawę wymiaru oblicza się z wynagrodzenia za dni faktycznie przepracowane. Gdy pracownik nie przepracował żadnego dnia, podstawę stanowi umówione wynagrodzenie. Od naliczonej kwoty odliczane są:
- składki emerytalne
- składki rentowe
- składki chorobowe
- zaliczka na podatek dochodowy
Przykłady obliczeń wynagrodzenia chorobowego
| Parametr | Przykład 1 | Przykład 2 |
|---|---|---|
| Staż pracy | Ponad rok | 15 dni |
| Wynagrodzenie brutto | 5000 zł | 4500 zł |
| Dni zwolnienia | 10 dni | 7 dni |
| Podstawa wymiaru | 5000 zł | 2250 zł |
| Wysokość świadczenia | 1333 zł brutto | 525 zł brutto |
Podsumowanie i najważniejsze informacje
Wynagrodzenie chorobowe przysługuje przez pierwsze 33 dni niezdolności do pracy (14 dni dla osób powyżej 50. roku życia), następnie zastępuje je zasiłek chorobowy z ZUS. Standardowo wynosi 80% podstawy wymiaru, w szczególnych przypadkach może wzrosnąć do 100%.
Warunkiem otrzymania świadczenia jest 30-dniowy okres wyczekiwania, choć istnieją wyjątki, np. przy wypadku przy pracy lub dla absolwentów rozpoczynających pracę w ciągu 90 dni od ukończenia nauki. Przy obliczaniu okresu niezdolności do pracy sumuje się wszystkie następujące po sobie zwolnienia, niezależnie od przyczyny choroby.
Po 182 dniach zwolnienia lekarskiego pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, jeśli pracownik nie wróci do pracy. Podstawą jest art. 53 Kodeksu pracy, regulujący zakończenie stosunku pracy w przypadku długotrwałej niezdolności do wykonywania obowiązków.
